Dyma rai cwestiynau i chi eu hystyried:
1. Oes gennych chi yswiriant treuliau cyfreithiol yr oeddech chi wedi anghofio amdano? Mae rhai pobl yn cael yswiriant treuliau cyfreithiol fel rhan o bolisi eu hyswiriant car neu gartref. Os nad ydych chi’n siŵr, darllenwch ddogfennau eich polisi neu siarad â’ch yswiriwr i gael gwybod mwy.
2. Ydych chi'n gymwys i gael cymorth cyfreithiol? I gael gwybod, cymerwch y prawf cymhwysedd: https://www.gov.uk/check-legal-aid
3. Os ydych chi’n gymwys, dyma sut mae hawlio: https://www.gov.uk/legal-aid/how-to-claim
4. Os nad ydych chi’n gymwys i gael cymorth cyfreithiol, a bod angen cynghorydd cyfreithiol arnoch chi, dylech ddewis un sydd â phrofiad ym maes perthnasol y gyfraith. I gael manylion cynghorwyr cyfreithiol, ewch i: https://www.gov.uk/find-a-legal-adviser
5. Os nad ydych chi’n gymwys i gael cymorth cyfreithiol ac yn methu talu amdano, efallai y cewch chi gyngor cyfreithiol gan y sefydliadau neu’r rhwydweithiau cyngor sydd wedi eu rhestru isod.
Cymorth Cyfreithiol
Os oes angen cymorth cyfreithiol arnoch chi, ond eich bod yn methu fforddio cyfreithiwr, mae Cymorth Cyfreithiol yn helpu i dalu am gostau cyngor cyfreithiol, cyfryngu teuluol a chynrychiolaeth mewn llys neu dribiwnlys
Gwiriwch a ydych chi’n gymwys i gael cymorth cyfreithiol drwy fynd i: www.gov.uk/legal-aid/eligibility
Efallai y bydd modd i Gyngor Cyfreithiol Sifil roi cyngor i chi dros y ffôn os ydych chi’n byw ar incwm isel neu ar fudd-daliadau. Rhif ffôn: 0345 345 4 345. Minicom: 0345 609 6677. Ar agor rhwng 09:00 a 20:00 o ddydd Llun i ddydd Gwener a rhwng 09:00 a 12:30pm ar ddydd Sadwrn. Gallwch chi hefyd anfon neges destun gyda ‘legalaid’ a’ch enw i 80010 i gael galwad ffôn yn ôl. Mae hyn yn costio yr un faint â neges destun arferol.
LawWorks – Clinigau Cyngor Cyfreithiol Di-dâl
Mae Rhwydwaith Clinigau LawWorks yn cynnig cyngor cychwynnol ynghylch amrywiol feysydd cyfraith lles cymdeithasol, gan gynnwys cyfraith cyflogaeth, materion yn ymwneud â thai, anghydfodau defnyddwyr, dyled a hawliau lles. Mae’r cyngor cychwynnol hwn i unigolion yn gwbl ddi-dâl.
Mae’r clinigau wedi eu hanelu at bobl nad ydynt yn gymwys i gael cymorth cyfreithiol ac sy’n methu fforddio cyfreithiwr.
Mae gan gleientiaid 15-45 munud i esbonio mater fel arfer, a byddwch yn cael cyngor sylfaenol ynghylch y camau nesaf i'w cymryd.
Gall rhai clinigau gynnig helpu i ddrafftio llythyr.
I gael ymgynghoriad cychwynnol â chyfreithiwr, cysylltwch â’ch clinig lleol. I gael rhagor o wybodaeth am eich clinigau lleol, llwythwch y ddogfen ganlynol i lawr:
Canolfannau Cyngor
Os oes angen cyngor cyfreithiol proffesiynol arnoch chi, mae eich canolfan gyngor leol yn fan cychwyn da.
Mae canolfannau cyngor, megis canolfannau cyfraith, wedi eu staffio gan gyfreithwyr a gweithwyr achos arbenigol eraill sy’n gallu cynnig cyngor cyfreithiol am ddim, a’ch helpu chi i benderfynu ai cyfreithiwr neu gynghorydd cyfreithiol arall sydd ei angen arnoch.
Mae Cyngor ar Bopeth yn cynnig cyngor diduedd a chyfrinachol am ddim ynghylch amrywiaeth o faterion, gan gynnwys problemau’n ymwneud ag arian, budd-daliadau, tai neu gyflogaeth. Gall Cyngor ar Bopeth gynnig cymorth i chi os ydych chi’n wynebu argyfwng, neu os ydych chi’n ystyried eich dewisiadau. Dewch o hyd i’ch canolfan Cyngor ar Bopeth agosaf yma: https://www.citizensadvice.org.uk/cymraeg/
Efallai bydd Canolfan Gyfraith leol yn gallu rhoi cyngor cyfreithiol am ddim i chi. Cyfreithiwr a gweithwyr achos arbenigol sy’n gweithio mewn Canolfannau Cyfraith.
Dydy Advice UK ddim yn cynnig cyngor yn uniongyrchol, ond ar ei wefan fe ddewch o hyd i fanylion am sefydliadau a chysylltiadau sy’n gallu cynnig cyngor ynghylch ystod eang o faterion.
Cynrychiolaeth am ddim mewn Llys neu Dribiwnlys
Mae Uned Pro Bono y Bar yn cynnig cyngor cyfreithiol a chynrychiolaeth gan fargyfreithwyr gwirfoddol mewn llys neu achosion tribiwnlys am ddim.
Dim ond pobl sydd ddim yn gallu fforddio talu ac sy’n methu cael cymorth cyfreithiol mae Uned Pro Bono y Bar yn eu helpu.
Mae’n rhaid i’ch achos gael ei gyfeirio at Uned Pro Bono y Bar gan gyfreithiwr, Aelod Seneddol, canolfan gyfraith neu asiantaeth gynghori megis Cyngor ar Bopeth.
Mae mwy o wybodaeth ar gael ar wefan Pro Bono y Bar - http://www.barprobono.org.uk
Hunangymorth ac adnoddau cyfreithiol ar-lein
Mae llawer o lwybrau hunangymorth i'w harchwilio cyn mynd i’r llys.
Efallai fod yna ombwdsman â chylch gwaith sy’n cynnwys eich problem gyfreithiol. Mae’n aml yn werth archwilio’r dewis hwn cyn ystyried cymryd camau cyfreithiol.
Ffynonellau eraill o gymorth a chyngor pro bono
Mae yna lawer o wahanol ffyrdd o gael cymorth a chyngor er mwyn delio â phroblem, boed hynny wyneb yn wyneb, dros y ffôn neu drwy e-bost.
I gael rhagor o wybodaeth am ddarparwyr cenedlaethol, cliciwch y ddolen isod: https://www.lawworks.org.uk/legal-advice-individuals/clinics/national-providers-legal-advice-individuals
Cynrychioli eich hun yn y llys
Gelwir y rheini sy’n cynrychioli eu hunain yn y llys yn Ymgyfreithwyr sy’n Cynrychioli’u Hunain neu Ymgyfreithwyr Drostynt eu Hunain.
Mae Support through court yn helpu ymgyfreithiwr drostynt eu hunain, eu ffrindiau a’u teuluoedd, tystion, dioddefwyr a defnyddwyr llys amhrofiadol.
I gael rhagor o wybodaeth am gynrychioli eich hun yn y llys, cliciwch y ddolen isod: www.lawworks.org.uk/legal-advice-individuals/going-court-without-lawyer